پمپ هیدرولیکی وسیله ای مکانیکی است که توان مکانیکی را به انرژی هیدرولیکی تبدیل می کند و دبی جریانی تولید می کند که توان کافی را برای غلبه بر بار اعمالی دارد. پمپ هیدرولیکی پیستونی نوعی پمپ هیدرولیکی جابجایی مثبت است. به این معنا که در هر سیکل پمپ به دلیل لقی کم بین المان پمپ کردن (پیستون) و کیس پمپ مقدار ثابتی از سیال را جابجا می کند. پمپ هیدرولیکی پیستونی یک واحد دوار است که با استفاده از اصل پمپاژ رفت و برگشتی دبی جریان را تولید می کند. به جای استفاده از یک پیستون، این پمپ ها چندین ترکیب سیلندر-پیستون دارند. قسمتی از مکانیزم پمپ حول درایو شفت می گردد تا حرکت دورانی ایجاد کند که سیال را به داخل هر سیلندر کشانده و سپس به بیرون میراند تا جریان را ایجاد کند. پمپ های هیدرولیکی پیستونی دو نوع اصلی دارند: پیستونی محوری و پیستونی شعاعی .
اکثر پمپ های هیدرولیکی پیستونی محوری و شعاعی هر دو طراحی حجم جایجایی ثابت و متغیر را دارند. پمپ های جابجایی متغیر به دلیل وجود تجهیزات کنترلی داخلی، مثل چرخ دستی، موتور الکتریکی، سیلندر هیدرولیکی، سروو و … بزرگتر و سنگین تر هستند.
در پمپ پیستونی محوری پیستون ها موازی محور درایو شفت بلوک پیستون حرکت رفت و برگشتی انجام می دهند. به این صورت حرکت دورانی شفت به حرکت رفت و برگشتی محوری تبدیل می شود. اکثر پمپ های پیستونی چند-پیستونه هستند و از چک ولو ها یا صفحات پورت برای هدایت جریان سیال از ورودی به تخلیه استفاده می کنند.
ساده ترین نوع پمپ پیستونی محوری طراحی سواش پلیت ( Swashplate ) یا خطی است که در آن بلوک سیلندر به وسیله درایو شفت گردانده می شود. پیستون ها که در سوراخ های بلوک سیلندر فیت شده اند به وسیله کفشک های پیستون و رینگ های جمع شو متصل شده اند تا کفشک ها بتوانند بر روی سواش پلیت بلغزند. با چرخش بلوک، کفشک های پیستون سواش پلیت را دنبال می کنند که موجب حرکت رفت و برگشتی پیستون ها می شود. پورت ها در پلیت ولو ( Plate valve ) به گونه ای چیدمان شده اند که پیستون ها هنگام کشیده شدن از قسمت ورودی عبور کرده و هنگام به عقب رانده شدن از مقابل خروجی عبور می کنند. در این نوع پمپ ها جابجایی توسط اندازه و تعداد پیستون ها، هم چنین طول کورس (که با تغییر زاویه سواش پلیت تغییر می کند) مشخص می شود.
این پمپ شامل این اجزا است: یک درایور شفت که پیستون ها را می گرداند، بلوک سیلندر و یک صفحه شیار دار ( Valving surface ) ثابت که در مقابل سوراخ های بلوک سیلندر قرار گرفته و جریان ورودی و خروجی را هدایت می کند. محور درایو شفت نسبت به محور بلوک سیلندر زاویه دارد. چرخش درایو شفت باعث چرخش پیستون ها و بلوک سیلندر می شود.
از آنجا که صفحه دوران پیستون ها نسبت به صفحه ولوینگ سرفیس زاویه دارد، حین چرخش فاصله بین هر یک از پیستون ها و ولوینگ سرفیس به صورت پیوسته تغییر می کند. هر کدام از پیستون ها در نیمی از دوران شفت از ولوینگ سرفیس دور شده و در نیمه دیگر به آن نزدیک می شود.
پورت ها در ولوینگ سرفیس به گونه ای ایجاد شده اند که مسیر ورودی به سوراخ های سیلندر در بخشی از دوران که پیستون ها دور می شوند باز بوده و در نیمه دوم دوران که پیستون ها نزدیک می شوند مسیر خروجی سوراخ های سیلندر باز است. به این ترتیب با چرخش پمپ، پیستون ها از طریق محفظه ورودی ابتدا سیال را به داخل کشیده و سپس از طریق محفظه خروجی سیال را به خارج می رانند.
در این پمپ ها پیستون ها به صورت شعاعی در یک بلوک سیلندر چیده شده و به صورت عمود بر خط میانی شفت حرکت می کنند. این پمپ دو نوع اصلی دارد: یکی از پیستون های استوانه ای بهره میبرد و دیگری از پیستون های کروی استفاده می کند. این پمپ ها را هم چنین می توان بر اساس چیدمان پورت ها دسته بندی کرد: چک ولو یا پینتل ولو ( Pintle valve ).
در پمپ پیستونی شعاعی پورت پینتل، بلوک سیلندر بر روی یک پینتل ثابت و در داخل رینگ واکنشی گرد یا روتور، می گردد. با چرخش بلوک نیروی گریز از مرکز باعث می شود که پیستون ها سطح داخلی رینگ واکنشی را دنبال کند که نسبت به خط مرکز بلوک سیلندر آفست دارد. با حرکت رفت و برگشتی پیستون ها در سوراخ ها، باز و بسته شدن پورت ها اجازه می دهد تا هنگام عقب رفتن سیال را به داخل کشیده و هنگام نزدیک شدن عمل تخلیه انجام شود.
اندازه و تعداد پیستون ها و طول کورس، جابجایی پمپ را مشخص می کند. جابجایی را می توان با حرکت دادن رینگ واکنشی ( Reaction ring ) و در نتیجه تغییر میزان خروج از مرکز که با افزایش یا کاهش طول حرکت پیستون همراه است، تغییر داد. کنترل های متعددی برای این هدف موجود هستند.