بدن درحال حرکت معمولا لرزش را تجربه میکند. وقتی که تلفن همراه بر روی زمین میافتد، در معرض شوک قرار میگیرد. زمانی که یک وسیله نقلیه در یک مسیر پر پیچ و خم حرکت میکند، لرزش را تجربه میکند. به همین ترتیب، موقعیتهای بسیاری وجود دارد که یک شی با لرزش مواجه شود. گاهی اوقات اشیا سالم میمانند و گاهی نیز آسیب میبینند. زمانی که اشیا حساس مانند شیشه به درستی بستهبندی شوند، میتوانند در مقابل لرزش مقاومت کنند. چگونه میتوانیم پیشبینی کنیم که یک سیستم سالم خواهد ماند یا خیر؟ درحالی که برخی از ارتعاشات مطلوب هستند، برخی نیز میتوانند مختلکننده و یا حتی مخرب باشند. به همین دلیل اغلب نیاز داریم تا علل لرزش را بشناسیم و روشهایی برای اندازهگیری و جلوگیری از آنها ایجاد کنیم.
توانایی مقاومت یک سیستم در برابر لرزشها به سطح “g” قابل تحمل برای سیستم بستگی دارد. برای اندازهگیری “g” از سنسور شتابسنج استفاده میشود.
شتابسنج سنسوری است که شتاب فیزیکی را که یک جسم به دلیل نیروهای اینرسی و یا تحریک مکانیکی تجربه میکند، اندازهگیری میکند. شتاب به عنوان میزان تغییر سرعت در یک زمان مشخص تعریف میشود. شتاب درواقع سرعت تغییر سرعت را اندازه میگیرد. و این یک بردار است که هم مقدار دارد و هم جهت. همانطور که سرعت سنج یک ابزار برای اندازهگیری سرعت است، شتابسنج نیز ابزاری برای اندازهگیری شتاب است. توانایی شتابسنج برای اندازهگیری شتاب را میتوان برای اندازهگیری شیب، لرزش، چرخش، گرانش و… استفاده کرد. شتابسنجها با استفاده از سنسور شیب ساخته میشوند.
اصولا اصطلاح شتابسنج به مبدلهایی اطلاق میشود که از یک عنصر سنجش مکانیکی و مکانیزمی که حرکت مکانیکی را به خروجی الکتریکی تبدیل میکند، تشکیل شده است. نمای کلی یک شتابسنج را میتوانید در شکل زیر مشاهده کنید.
شتابسنجها با استفاده از اصول سنجش مختلفی طراحی میشوند:
یکی از سادهترین انواع شتابسنجها، پتانسیومتر است. پتانسیومتر را با یک جسم فلزی به برفپاککن متصل میکنند. فرکانس طبیعی این دستگاهها به طور کلی کمتر از 30 هرتز است. درنتیجه کاربرد آنها را اندازهگیری لرزشها در فرکانس پایین محدود میکنند. اما این شتابسنجها میتوانند تا 0 هرتز را اندازهگیری کنند. تصویر یک شتابسنج پتانسیومتری را میتوانید در زیر مشاهده کنید:
شتابسنجهای خازنی، تغییر در ظرفیت الکتریکی را باتوجه به شتاب حس میکنند. در این نوع از شتابسنجها از خازن منفرد یا خازن دیفرانسیل استفاده میشود که دیفرانسیل راجتر است.
این شتابسنجها از اثر پیزوالکتریک استفاده میکنند. زمانیکه مواد پیزوالکتریک فشرده میشوند، تغییر شکل مییابند و یک بار الکتریکی بر روی آنها ایجاد میشود. در شتابسنجهای پیزوالکتریک از مواد پیزوالکتریک به عنوان قطعات فعال استفاده میشود. در مقایسه با انواع دیگر شتابسنجها، شتابسنج پیزوالکتریک مزایای منحصربفدی را ارئه میدهد:
در این شتابسنجها از مواد پیزومقاومتی استفاده میشود. درصورت استفاده از نیرو، مقاومت دربرابر این فشارها تغییر میکند. تغییرات مقاومت برای اندازهگیری شتاب مونیتور میشود.عناصر پیزومقاومتی، معمولا در ساختار ماشینهای میکرو استفاده میشود. آنها پاسخ واقعی DC دارند. آنها میتوانند در بازهای طراحی شوند تا بازه g1000- تا g1000+ را اندازهگیری کنند.
این شتابسنجها تغییرات ولتاژ ناشی از تغییر در میدان مغناطیسی را اندازهگیری میکنند.