معرفی اجزا و تجهیزات تابلو برق صنعتی

اجزای تابلو برق صنعتی در داخل محفظه ای فلزی قرار می‌‌گیرند و بسته به نوع تابلو‌های برق متفاوت هستند. این محفظه شامل بخش‌های مختلفی مانند کلید‌ها، سوئیچ‌ها، قطعات الکترونیکی و نمایشگر‌ها تشکیل شده و وظیفه دارد از وارد شدن آسیب و شوک الکتریکی به تجهیزات جلوگیری کند. در این مقاله از پینیون می‌‌خواهیم اجزای تابلو برق را در مدل‌های مختلف به شما معرفی کرده و وظایف هر قسمت را مورد بررسی قرار دهیم. همچنین می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر درباره انواع تابلوهای برق صنعتی مقاله ما را در این مورد مطالعه کنید.

برای دسترسی سریعتر به توضیحات مربوط به هر جزء می‌‌توانید از جدول زیر استفاده کنید.

1-انواع کلید در تابلو برق

مهمترین قسمت از اجزای تابلو برق صنعتی، انواع کلید در تابلو برق یا سوئیچ‌ها هستند. این قطعات برای قطع و وصل کردن مدار استفاده می‌‌شوند و به دو صورت سوئیچ هوا یا سوئیچ روغنی شناخته می‌‌شوند.

سوئیچ هوا

اتصالات سوئیچ‌های هوا مانند air break یا ایزولاتور در هوا انجام می‌‌شود. این نوع از سوئیچ‌ها، در زمان وجود بار الکتریکی می‌‌توانند اتصال را برقرار کنند و دارای شاخک‌هایی هستند که جرقه را کنترل کرده و از ایجاد خرابی جلوگیری کنند.

سوئیچ روغنی

برای برقراری اتصالات سوئیچ روغنی، از یک روغن عایق مانند روغن ترانس استفاده می‌‌شود که نقش ماده دی الکتریک را در قطع مدار و خاموش کردن قوس استفاده می‌‌کنند.

2-کنتاکتور

یکی دیگر از اجزای تابلو برق صنعتی کنتاکتور یا کلید فرمان نام دارد که می‌‌تواند مدار الکتریکی را قطع و وصل کند. کنتاکتور‌ها در دو نوع AC2 و AC3 ساخته می‌‌شوند که مختص بار‌های سلفی و خازنی هستند؛ اما AC2 زمانی مورد استفاده قرار می‌‌گیرد که دفعات قطع و وصل مدار کم باشد و AC3 برای قطع و وصل مدار در دفعات زیاد استفاده می‌‌‌شود. این نوع از رله‌های الکترومکانیکی دارای قدرت زیادی هستند که می‌‌توانند مشکلات ناشی از جایجایی فاز، قطع بودن فاز‌ها، کاهش ولتاژ و عدم تقارن ولتاژ سه فاز را برطرف کنند. برای خرید انواع کنتاکتور بر روی لینک درج شده کلیک کنید.

3-فیوز

فیوز در مدار‌های سری استفاده می‌‌‌شود که یک تکه سیم است؛ در صورتی که جریان از مقدار استاندارد بیشتر شود، این قطعه سیم ذوب شده یا می‌‌شکند و مدار قطع می‌‌‌شود. بنابراین می‌‌توان گفت که وظیفه فیوز در تابلو برق صنعتی، محافظت از مدار در برابر اتصال کوتاه و اضافه بار است. فیوز‌ها در دو دسته سریع یا تندکار و تاخیری یا کندکار طبقه بندی می‌‌شوند و نحوه عملکرد آن‌ها بر اساس یک سری منحنی جریان زمان قابل تشخیص است. علاوه بر این، بر اساس مقدار جریان قابل تحمل یا رتبه فیوز، فیوز‌ها در دو دسته A و G قرار می‌‌گیرند. فیوز‌های G قادر به تحمل جریان‌هایی کمتر از جریان ذوب تا جریان اسمی‌ قطع هستند. اما فیوز‌های A می‌‌تواند جریان‌هایی تا چند برابر جریان ذوب تا جریان اسمی‌‌ قطع را تحمل کرده و از قطعی مدار جلوگیری کنند.

4-بی متال

برای اینکه بتوان جریان را در تابلو برق‌های صنعتی در کاربرد‌های ولتاژ پایین کنترل کرد، از بی متال استفاده می‌‌‌شود . ساختار این قطعه، شبیه به دماپا است که در آن دو فلز با جنس‌های مختلف بر روی هم قرار دارند و ضریب انبساط طولی آن‌ها متفاوت است. زمانی که دما بیش از حد تغییر کند، یکی از فلز‌ها به سمت دیگری خم شده و جریان مدار قطع می‌‌‌شود. این قسمت از اجزای تابلو برق صنعتی زمانی فعال می‌‌‌شود که موتور در حال کشیدن جریانی بیش از جریان اسمی‌‌ باشد و دما از حد مجاز بالاتر برود. بنابراین می‌‌توان بی متال را یکی از اجزای تابلو برق سه فاز دانست که می‌‌تواند در برابر اورهیتینگ از اجزای داخلی مدار محافظت کند.

5-نقش مدارشکن در اجزای تابلو برق صنعتی

اگر نیاز به قطع و وصل دستی یا خودکار مدار از راه دور دارید، مدارشکن می‌تواند در هر شرایطی این کار را برای شما انجام دهد. در حالت خودکار، نیاز به وجود یک رله در کنار مدارشکن وجود دارد. در کاربرد‌های ولتاژ پایین از مدارشکن‌های مینیاتورز، قاب بندی شده، خطای زمین و قطع کننده جریان باقیمانده استفده می‌‌شود. اما مدار شکن‌های ولتاژ بالا شامل مواردی مانند خلاء، SF6 و روغن می‌شوند.

6-کلید مینیاتوری MCB

در زمانی که شرایط غیرطبیعی در شبکه زخ دهد یا با مشکلاتی مانند عبور جریان غیرمجاز، اضافه بار و اتصال کوتاه مواجه شویم، کلیدی مینیاتوری MCB وظیفه قطع مدار را بر عهده می‌گیرد. به عبارت بهتر می‌توان گفت که نحوه عملکرد کلید مینیاتوری شبیه به فیوز است؛ اما حساسیت بالاتری دارد و قابل اعتمادتر است. این نوع از کلید‌ها به دو دسته حرارتی یا حرارتی – مغناطیسی تقسیم می‌شوند.

7-کلید حرارتی

کلیدی حرارتی یا MPCB یکی از تجهیزات تابلو برق صنعتی است که برای حفاظت در برابر اضافه بار و خطا‌های ایجادشده در سیستم مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای مثال مشکلات اتصال به زمین یا اتصال کوتاه با استفاده از کلید حرارتی برطرف می‌شوند. به علاوه، این قطعه در تابلو برق صنعتی می‌تواند در برابر افت فاز، عدم وجود تعادل در فاز، اضافه بار و بازگشت سریع موتور پس از اورلود از موتور الکتریکی محافظت کند. همچنین در صورتی که یک پیغام خطا بر روی الکتروموتور نمایش داده شود، این قطعه از اتصال خودکار جلوگیری خواهد کرد. با کلیک بر روی لینک خرید کلید حرارتی می‌توانید سفارش خود را در پینیون ثبت کنید.

8-کلید کامپکت MCCB

کلید کامپکت MCCB یکی از اصلی‌ترین اجزای تابلو برق صنعتی است که با طیف گسترده ای از ولتاژ‌ها کار می‌کنند و می‌توانند جریان اسمی‌ تا 2500 آمپر داشته باشند. این نوع از ملید‌ها قابل تنظیم هستند و برای حفاظت از موتور‌های الکتریکی در برابر اضافه بار، اتصال کوتاه، خطای خط یا روشن و خاموش کردن مدار استفاده می‌شوند. کلید‌های کامپکت به عنوان جایگزینی برای کلید‌های مینیاتوری به کار می‌روند و زمانی استفاده می‌شوند که جریان ایجادشده، از محدوده تحمل کلید‌های MCB بیشتر باشد. ما در گروه پینیون امکان سفارش و خرید انواع کلید کامپکت را برای شما فراهم کرده‌ایم.

9-کلید محافظ جان یا نشتی جریان در اجزای تابلو برق صنعتی

کلیدی RCD یا محافظ جان یکی از اصلیترین اجزای تابلو برق برای حفظ سلامت اپراتوری است که با این قطعات کار می‌‌کند. در صورتی که سیم بدون روکش توسط انسان لمس شود، یک شوک الکتریکی به وجود می‌آید که با استفاده از کلید RCD می‌توان از انتقال آن به بدن انسان جلوگیری کرد. سیم فاز و نول از طریق این کلید به هم وصل شده اند و جریان برق عبوری از آن‌ها به طور دائمی‌ توسط کلید محافظ جان مانیتور می‌‌شود. در صورتی که جریان از فاز به نول برنگردد، این عدم انطباق شناسایی و مدار قطع می‌‌شود. همچنین اگر نشتی جریان در هر قسمت از مدار وجود داشته باشد، برای جلوگیری از آتش سوزی، کلید RCD مدار را قطع می‌‌کند. برای خرید کلید محافظ جان بر روی لینک درج شده کلیک کنید.

10-رله حفاظتی

در صورتی که خطایی در مدار وجود داشته باشد، رله حفاظتی آن را تشخیص داده و پیغامی‌ را برای قطع مدار، به مدارشکن ارسال می‌‌کند. به عبارت بهتر در زمان بروز خطا، اتصالات رله بسته می‌شوند و انرژی به پیچک لغزش مدارشکن منتقل می‌‌شود؛ سپس اتصالات مدارشکن باز شده و برق رسانی بخ مدار متوقف خواهد شد.

11-پوش باتن

پوش باتن یک سوئیچ الکتریکی با مکانیزمی‌ ساده است که می‌تواند نقش کنترل فرایند یا ماشین را در مدار ایفا کند. این قسمت از اجزای تابلو برق صنعتی از جنس پلاستیک فشرده یا فلز است که به راحتی با انگشت، قابلیت فشرده شدن دارد. هر پوش بات دارای سه قسمت است:

• قسمت محرک که از کنتاکت متحرک و فنر ساخته شده و در زمان فشرده شدن پوش باتن به سمن پایین و سیلندر نازک حرکت می‌‌کند.
• کنتاکت ثابت که در زمان فشرده شدن پوش باتن، با قسمت‌های محرک ارتباط برقرار کرده و مدار را روشن می‌‌کند.
• شیار‌ها که برای نصب پوش باتن در تابلو برق استفاده می‌شوند.

12-چراغ های هشدار و سیگنال

یکی دیگر از اجزای تابلو برق صنعتی چراغ‌های هشدار و سیگنال است که می‌توانند اطلاعاتی را درباره قسمت‌های مختلف این تابلو‌ها در اختیار ما قرار دهند. برای مثال چراغ سیگنال وظیفه دارد که روشن و خاموش بودن قسمت‌های مختلف را نشان دهد و در صورت وجود مشکل، اعلام خطر کند. چراغ سیگنال را می‌توان تکمی‌ل کننده هشدار‌های HMI دانست که می‌توانند هشدار‌های لازم را بر روی پنل نمایش دهند.

چراغ‌های هشدار هم یک نوع دستگاه علامت دهی هستند که می‌توانند عملکرد دستگاه‌ها را از فاصله دور بررسی کرده و اعلام خطر کنند. این نوع از چراغ‌ها را می‌توان در ماشین آلات و خطوط تولید نصب کرد و از 5 تا 25 متر از آن‌ها استفاده نمود. شما می‌توانید از رنگ‌های مختلف چراغ هشدار برای اطلاع از وضعیت دستگاه‌ها در تابلو‌های برق استفاده کنید.

13-تایمر

از تایمر در تابلو برق‌های صنعتی برای کنترل زمان پردازش در آسانسور‌ها، اینورتر و سیستم‌های هشداردهنده نوری استفاده می‌‌شود. این قسمت از اجزای تابلو برق صنعتی می‌تواند در حالت اتوماتیک زمانبندی را انجام داده و در زمان مناسب، سیگنال‌های لازم را ارسال کند.

14-شینه Busbar

شینه یک قسمت در تابلو‌های برق صنعتی است که برای توزیع فاز مورداستفاده قرار می‌گیرد و یک می‌له فلزی است. این می‌له یا نوار در داخل تابلو برق نصب می‌‌شود و زمینه اتصال تجهیزات ولتاژ بالا را فراهم می‌‌کند. همچنین در کاربرد‌های ولتاژ پایین هم در مخازن باتری استفاده می‌‌شود. در حال حاضر دو نوع شینه ارت و شینه نول در صنعت کاربرد دارند که شینه ارت، توزیع در مدار ارت را بر عهده دارد و شینه نول برای توزیع نول در تابلو استفاده می‌‌شود. به علاوه شینه فاز هم یکی دیگر از انواع Busbar است که ظرفیت الکتریکی آن معمولا بیشتر یا مساوی 150 درصد شدت جریان اسمی‌ کلید اصلی تغذیه تابلو است.

از نظر جنس، شینه‌ها در دو دسته مسی و آلومینیومی‌ قرار می‌گیرند که نمونه‌های آلومینیومی‌ سطح مقطع بیشتری دارند. به همین دلیل مقاومت استاتیکی بالاتری از خود نشان می‌دهند و در اثر عبور جریان، دمای آن‌‌ها افزایش کمتری خواهد داشت. باید دقت کنید که در مواردی که با بخار گوگرد سر و کار دارید، استفاده از شینه‌های مسی مناسب نیست. همچنین شینه‌های آلومینیومی‌ را نباید در مجاورت بخار کلر جیوه قرار دهید.

15-مقره Insulator

در صورتی که بخواهیم یکی از قسمت‌‌های قطعات یا‌هادی‌‌ها را عایق سازی کنیم یا از اتصال شینه‌ها به بدنه جلوگیری نماییم، از مقره استفاده می‌کنیم. این نوع از قطعات، استقامت الکتریکی و مکانیکی بالایی در برابر عوامل خارجی از خود نشان می‌دهند و حاوی حفره یا ناخالصی داخلی نیستند. مقره‌های استفاده شده در تابلو‌های صنعتی، از چینی یا پلاستیک ساخته می‌شوند و شکل ظاهری آن‌ها بر اساس ابعاد شینه و نحوه قرار گرفتن آن مشخص خواهد شد. مقره‌ها باید به صورت دوره ای از نظر سلامت فنی بررسی شوند تا ترک خوردگی یا آسیبی در اثر عبور جریان از بدنه بر روی آن‌ها ایجاد نشده باشد.

از دیگر نکاتی که باید در زمان انتخاب مقره به آن‌ها دقت کنید، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• محل نصب و کاربرد تابلو
• ولتاژ کاری تابلو برق صنعتی
• وزن شینه و نیروی الکترودینامی‌کی وارد به مقره
• نحوه استقرار بر روی بدنه
• حداکثر ولتاژ عبوری احتمالی و ارتفاع عایقی
• شرایط کاری تابلو برق صنعتی مانند می‌زان رطوبت، ارتفاع، تغییرات دمایی و گرد و غبار

16-ترمینال

از دیگر اجزای تابلو برق صنعتی می‌توان به ترمینال‌ها اشاره کرد که می‌توانند ارتباط میان قطعات داخلی و خارجی تابلو برق را برقرار کنند. این ترمینال‌ها در انواع مختلف ریلی، شاخه ای و پیچی تقسیم بندی می‌شوند که محل نصب آن‌ها بر روی تابلو با هم متفاوت است. برای انشعاب گیری در دورن تابلو از ترمینال‌های ریلی استفاده می‌‌شود؛ اما ترمینال‌های شاخه ای می‌توانند انشعاب‌هایی در محیط‌های متفاوت را برای ما به وجود آورند. کاربرد ترمینال پیچی با شاخه ای مشابه است؛ اما نمونه‌های پیچی راحتتر نصب می‌شوند و امکان اتصال چند سیم به یکدیگر را برای ما فراهم می‌کنند.

17-انواع ترانس

ترانس یا ترانسفورماتور دستگاهی است که می‌تواند ولتاژ‌ها یا جریان‌های زیاد را به مقادیر کوچک و سازگار با ابزار‌ها و رله‌ها تبدیل کند. این قسمت از اجزای تابلو برق صنعتی زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که به دلیل بودن ولتاژ و جریان، امکان اتصال مستقیم وسایل اندازه گیری و رله‌های حفاظتی به شبکه وجود نداشته باشد. این وسایل از سیم پیچ و هسته مغناطیسی ساخته شده اند که می‌توانند ولتاژ و جریان را اندازه بگیرند.

ترانس CT یا جریان بیشتر در تابلو برق فشار ضعیف کاربرد دارد و نقش کاهنده جریان را در آن‌ها ایفا می‌‌کند. این ترانس‌ها می‌توانند جریان‌های زیاد را اندازه گیری کرده و اتصال کوتاه را تشخیص بدهند.. همچنین ترانس PT هم می‌تواند ولتاژ سیستم را به مقدار ایمن برای رله‌ها و رگولاتور‌ها تبدیل کند. ترانس‌های ولتاژ به صورت موازی در مدار نصب می‌شوند و ظرفیت مشخصی دارند که بر حسب ولت آمپر اندازه گیری می‌‌شود.

18-PLC

پی ال سی از دیگر اجزای تابلو برق صنعتی است که برای نظارت و کنترل وضعیت دستگاه‌های ورودی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مزیت استفاده از انواع پی ال سی در تابلو برق‌های صنعتی، امکان پردازش اطلاعات در زمان جمع اوری یا انتقال آن‌ها و توانایی تکرار یا تغییر عملیات است. بیشتر پی ال سی‌هایی که در تابلو‌های برق مورداستفاده قرار می‌گیرند، حالت ماژولار دارند. در نتیجه امکان ترکیب دستگاه‌های ورودی و خروجی مختلف با برنامه شما وجود دارد. برای اطلاع از قیمت پی ال سی میتوانید بر روی لینک درج شده کلیک کنید.

همچنین بخوانید: PLC چیست؟ انواع پی ال سی و کاربردهای آن

19-HMI

HMI در واقع یم نوع نمایشگر پی ال سی در تابلو برق است که می‌تواند آیکون‌های مختلفی را نمایش دهد. با توجه به مواردی که برای گزارش گیری موردنیاز هستند، می‌توان تنظیمات HMI را تغییر داده و اطلاعات مختلفی را با استفاده از آن رصد کرد. برای خرید HMI از پینیون بر روی لینک درج شده کلیک کنید.

20-داکت کابل

داکت کابل یک پوشش مخصوص برای محافظت از کابل‌های تابلو برق در برابر محلول نمک، قارچ و روغن است که از پلی وینیل کلرید ساخته می‌‌شود. این پوشش‌ها در برابر خوردگی، ورقه ورقه شدن و پارگی مقاوم هستند. استفاده از داکت کابل در می‌ان اجزای تابلو برق صنعتی، مانع از نمایش سیم‌ها در زمان برداشتن پوشش خواهد شد و ردیابی مشکلات مربوط به آن‌ها را آسانتر می‌‌کند.

سخن پایانی

در این مقاله از پینیون تلاش کردیم یک معرفی جامع و کامل از اجزا و تجهیزات تابلو برق صنعتی را ارائه دهیم که شما را با قسمت‌های مختلف آن آشنا می‌کنند. هر کدام از این قسمت‌ها دارای انواع مختلف و استاندارد‌های متفاوتی هستند که از حوصله این بحث خارج است و در مقاله‌های بعدی به آن‌ها خواهیم پرداخت. پینیون با داشتن کادر مجرب در زمینه ساخت انواع تابلو برق فعالیت میکند، جهت سفارش با کارشناسان ما تماس بگیرید.

سوالات متداول

• رنگ‌های مختلف شینه به چه معنا هستند؟

شینه نول بیشتر با رنگ مشکی و شینه ارت با رنگ‌های زرد و سبز تولید می‌شوند. همچنین شینه فاز با رنگ‌های قرمز برای فاز اولريال L1 یا R، رنگ زرد برای فاز دوم، L2 یا S و رنگ آبی برای فاز سوم، L3 یا T تولید می‌شوند.

• داکت شیاردار چه کاربردی دارد؟

در صورتی که بخواهید کابل‌های مختلف را در مکان‌های موردنظر به راحتی عبور دهید، می‌توانید از داکت شیاردار استفاده نمایید.

• بدنه تابلو برق از چه جنسی ساخته می‌‌شود؟

تابلو برق‌های صنعتی معمولا از ورق‌های روغنی یا فولادی با ضخامت 1.5 تا 2.5 می‌لیمتر ساخته می‌شوند.